مقاله حوزه علمیه، نظام اسلامی و حضور روحانیت در عرصه سیاست فایل ورد (word) دارای 7 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله حوزه علمیه، نظام اسلامی و حضور روحانیت در عرصه سیاست فایل ورد (word)   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله حوزه علمیه، نظام اسلامی و حضور روحانیت در عرصه سیاست فایل ورد (word) ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله حوزه علمیه، نظام اسلامی و حضور روحانیت در عرصه سیاست فایل ورد (word) :

مقدمه

حوزه علمیه تشیع بهعنوان یک نهاد اجتماعی برآمده از متن فرهنگ دینی جامعه اسلامی، در طـول حیات دیرپا و پرثمر خود، در تعامل پویا و اثربخش با اقشـار گونـاگون مـردم، همـواره افـزون بـر پاسخگویی به نیازها و مسائل دینی، گرهگشای مشکلات و مسائل اجتماعی، فرهنگی و حتی سیاسی

و اقتصادی آنان نیز بوده است. در نتیجه این تعامل پویا و پشـتیبانی همـراه بـا اعتمـاد مـردم، نهـاد روحانیت و بهویژه علما و بزرگان دین، همواره نقـش مهـم و تأثیرگـذاری در حـدوث و پیشبـرد تحولات سیاسی و اجتماعی جامعه اسلامی ایفا کردهاند. این نقش، در دوران معاصـر و در جریـان وقوع رخدادهایی همچون جنبش مشروطیت، نهضت تنباکو، مقابله با دخالت بیگانگـان و ماننـد آن برجستهتر شده و با پیروزی انقلاب اسلامی به رهبری روحانیان مبارز و بهویژه برقـراری حکومـت دینی با محوریت ولایت فقیه، تبلور و اهمیت فزایندهای یافته است. متناسب با جایگاه رفیع روحانیت

و نقش تعیینکننده آن در تحولات اجتماعی و سیاسی جامعه کنونی (بهویژه پس از پیروزی انقلاب اسلامی و برقراری حکومت دینی)، بهرغم ابـراز برخـی تردیـدها در بـاب کارآمـدی و توانمنـدی روحانیت و حتی دین در اداره حکومت و تدبیر زندگی اجتماعی، انتظارات از روحانیـت بـه نحـو چشمگیری افزایش یافته است، بهگونهای کـه رهبـران انقـلاب در مناسـبتهای گونـاگون، دربـاره سازوکار تعامل حوزه علمیه و نظام اسلامی، وظایف نظام اسلامی در قبال حوزه علمیه، سـازوکار حفـظ استقلال حوزه علمیه، و مانند آن سخنان صریح و روشنگرانهای بیان کردهاند. روشن اسـت کـه برقـراری مناسبات مطلوب میان حوزه علمیه و نظام اسلامی، بیش و پـیش از همـه، در گـرو تلقـی روشـن بدنـه حوزههای علمیه از رابطـه حـوزه و نظـام اسـلامی و نیـز ارزیـابی همدلانـه آنـان از ضـرورت حضـور روحانیت در عرصه سیاست است. در این میان، نحوه نگرش طـلاب بـه روابـط حـوزه علمیـه و نظـام اسلامی و نیز نوع رویکرد آنـان نسـبت بـه ورود روحانیـت بـه سـاحت سیاسـت، از اهمیـت ویـژهای برخوردار است. اینکه ارزیابی طلاب بهعنوان بدنه اصلی حوزه، از رابطه نظـام اسـلامی و حـوزه علمیـه چیست؟ آنان چه سازوکاری برای تعامل نظام اسلامی و حوزه علمیه قایلنـد؟ ایشـان چـه رویکـردی در قبال ورود حوزه علمیه و روحانیان به عرصه سیاست دارند؟ و تـأثیر بیتفـاوتی یـا احسـاس مسـئولیت روحانیت در باب مسائل سیاسی را در دینداری یا دینگریزی مردم چگونه ارزیـابی میکننـد؟ سـؤالات مهمی هستند که پاسخگویی علمی و روشمند به آنها، میتواند ضمن ترسیم تصویری روشن از واقعیـات موجود مسئولان را در سیاستگذاری و برنامهریزی واقعنگرانه در اینباره نیز یاری رساند.

حوزه علمیه؛ نظام اسلامی ضرورت و حضور روحانیت در عرصه سیاست 19

با وجود اهمیت سؤالات مزبور و ضرورت پاسخدهی روشمند به آنها، بررسی پژوهشهـای موجـود نشانگر فقدان تحقیقاتی است که با روش میدانی و مطالعه نظرات واقعی طلاب، درصدد پاسخگـویی بـه این سؤالات برآمده باشند. با وجود این، برخی پژوهشها و منابع وجود دارند که بـه ابعـادی از موضـوع این مقاله پرداختهاند که از جمله میتوان به این نمونـهها اشـاره کـرد: کتـاب رابطـه روحانیـت و نظـام اسلامی از منظر امام و رهبری، کتاب روحانیت و حوزههای علمیه از دیدگاه امام خمینی، کتـاب حـوزه و روحانیت در آیینه رهنمودهای مقام معظم رهبری«، مقاله »تعامل روحانیـت و دولـت اسـلامی«، مقالـه »نگاهی به روششناسی امام در باب ورود روحانی به عرصه سیاست.« این پژوهشها جملگـی از سـنخ پژوهشهای اسنادی بوده و یافتههای هیچیک مبتنی بر دادههای میدانی حاصل از روش پیمایش نیسـت. پژوهش حاضر ضمن بهرهگیری مقتضی از محتوای منابع مزبور، کوشیده است تا با گـردآوری دادههـای مورد نیاز از طریق روش پیمایش و تحلیل آماری دادهها، تصویری روشن از نگرش طلاب حوزه علمیـه قم درباره ورود روحانیت به امور سیاسی و نیز رابطه حوزه علمیه با نظام اسـلامی ترسـیم کنـد. روشـن است که با توجه به مطالعه چگونگی ارزیابی طلاب حوزه علمیه قم از موضوعات مزبور، یافتههای ایـن مقاله میتواند مسئولان امر را نسبت به نوع قضاوت بدنه حوزه در ارتباط با آنها آگاه سازد.

به اختصار، این مقاله درصدد پاسخگویی به سؤالات ذیل است:

1 ارزیابی طلاب حوزه علمیه قم از رابطه نظام اسلامی و حوزه علمیه چیست؟

2 ارزیابی طلاب حوزه علمیه قم از ورود روحانیت و حوزه علمیه به عرصه سیاست چیست؟

چارچوب مفهومی

مکتب اسلام مبتنی بر سه اصل »مبدأ«، »معاد« و »رهبری الهی« برای همه ابعاد مـادی و معنـوی بشـر بـه مقتضای جامعیت، و در هر عصری به مقتضای خاتمیت و جاودانگی آن، برنامه و دسـتورالعمل دارد. در این میان، رهبری الهی بهعنوان موهبتی الهی و پیونددهنده دو اصل دیگر، هیچگاه از انسـان دریـغ نشـده است. روحانیت بهعنوان جریان تداومبخش رهبری الهی و نظام اسلامی، بهعنوان یکـی از لـوازم حیـات اجتماعی، دو نهاد اسلامی دیرپا و متلائم هستند (معصومی، .(1392

در باب سازوکار تعامل نهاد روحانیت و دولت اسـلامی، رهیافـتهـای گونـاگونی وجـود دارد کـه میتوان برحسب نوع تلقی از مفهوم »روحانیت« و »دولت اسلامی«، رابطه بین دیـن و جامعـه، اسـلام و حکومت، اسلام و روحانیت، و روحانیت و جامعه را به چهار رویکرد کلان تقسیم کرد:

29 ، سال ششم، شماره دوم، پاییز و زمستان 3931

رویکرد نخست روحانیت را تابع دولت اسلامی و در خدمت آن دانسته و بر آن اسـت کـه بهسـبب اسلامی بودن دولت، به حکم وظیفه دینی، همه، از جمله روحانیت و حوزههـای علمیـه بایـد از دولـت اسلامی اطاعت کنند.

رویکرد دوم با حاکم دانستن روحانیت بر دولت اسلامی، دولـت را مجـرای اجـرای حـدود الهـی و روحانیت را عامل اجرای آن میداند. بنابراین، دولت اسلامی آنگاه محقق میشود که روحانیـت بـهعنوان رهبر دینی در رأس آن باشد.

رویکرد سوم با جداانگاشتن دیـن و سیاسـت، عرصـه حضـور و مأموریـت روحانیـت و دولـت را متفاوت و متمایز میداند.

سرانجام رویکرد چهارم بهرغم پـذیرش پیونـد دیـن و سیاسـت، قایـل بـه دولـت اسـلامی منهـای روحانیت است (معصومی، .(1390 روشن است که هر یک از رویکردهـای مزبـور ارزیـابی متفـاوتی از »رابطه حوزه علمیه و نظام اسلامی« و »ورود روحانیت به عرصه سیاست« دارند.

با عنایت به تنوع رویکردهای موجود و عدم امکان تلفیق آنها و نیز ضرورت اتخاذ رویکـرد واحـد و منسجم در بررسی علمی، در تدوین چارچوب مفهومی این تحقیق، رهیافـت امـام خمینـی و آیـتاالله خامنهای مبنا قرار گرفته است. بنابراین، تحقیق حاضر با ابتنا بر رهیافت امـام و رهبـری در بـاب »رابطـه حوزه علمیه و نظام اسلامی« و »ورود روحانیت به سیاسـت«، بـر آن اسـت تـا بـا بهـرهگیـری از روش پیمایش، ضمن شناسایی روشمند نحوه ارزیابی طلاب حوزه علمیه قم نسـبت بـه ایـن دو مقولـه مهـم، میزان تلائم نگرش آنان با اندیشه امام خمینی و آیتاالله خامنهای در این خصوص را نیز بررسی نماید.

آیتاالله خامنهای در پیامها و سخنرانیهـای گونـاگون، بـهویژه در دیـدار بـا حوزویـان، فهرسـتی از مهمترین موضوعات مرتبط با حوزههای علمیه را به تفصیل بیان کـرده اسـت. از زمـره مهـمتـرین ایـن موضوعات، میتوان به »مناسبات حوزه علمیه و نظام اسـلامی« و »ورود روحانیـت بـه سیاسـت« اشـاره کرد. در ادامه، با استناد به متن سخنرانی ایشان در دیدار با طلاب و اسـتادان حـوزه علمیـه در تـاریخ 29 مهر 1389، دیدگاه رهبری واکـاوی و بخشـی از چـارچوب مفهـومی مناسـب بـرای طراحـی سـؤالات پرسشنامه ارائه شده است.

آیتاالله خامنهای در تبیین سازوکار تعامل حوزه علمیه و نظام اسلامی، معتقدند: »نسبت روحانیت و حوزههاى علمیه با نظام اسلامی، نسبت حمایت و نصیحت است. حمایت در کنار نصیحت، دفاع در کنار اصلاح« (حسینی خامنهای، سخنرانی مورخ 29 مهر .(1389

حوزه علمیه؛ نظام اسلامی ضرورت و حضور روحانیت در عرصه سیاست 39

ایشان با بیان این نکته که طرح بحث »اسـتقلال حـوزه« نبایـد زمینـه را بـرای بـروز مغالطـه »ضـرورت فاصلهگیری حوزه از نظام اسلامی و عدم حمایت از آن« ایجاد کند، میفرمایند:
در اینجا هم مراقب باشید یک مغالطه دیگرى به وجود نیاید؛ استقلال حوزهها به معناى عدم حمایت نظام از حوزه و حوزه از نظام تلقی نشود ; بعضیها میخواهند بهعنوان استقلال و به نام »استقلال«، رابطه حوزه را با نظام قطع کنند.

ایشان با مقابل قرار دادن »وابستگی« و »استقلال«، اظهار میدارند: »وابستگی غیر از حمایت است، غیـر از همکارى است. نظام به حوزه مدیون است؛ باید به حوزهها کمک کند« (همان).

آیتاالله خامنهای با جداسازی هزینههای معیشت طلاب از سایر هزینههـای مراکـز حـوزوی، ضـمن تأکید بر ضرورت استقلال معیشت طلاب از حکومت اظهار میدارند:

معیشت طلاب به صورت سنت، معمول و بسیار پرمعنا و پررمز و راز، باید بهوسیله مـردم اداره شود. مردم بیایند وجوهات شرعیشان را بدهند ; اما مسائل حوزههـا فقـط مسـئله معیشت نیست. در حوزهها، هزینههایی وجود دارد که جز با کمـک بیتالمـال مسـلمین و کمک دولتها امکان ندارد آن هزینهها تحقق پیدا کند. دولتها موظفند ایـن هزینـهها را بدهند؛ دخالتی هم نباید بکنند (همان).

افزون بر موضوع »رابطه نظام اسلامی و حوزه علمیه«، موضوع »ورود روحانیـت بـه سیاسـت« نیـز همواره محل توجه محافل درون و برون حوزوی بوده و هر کدام به فراخـور و تناسـب دیـدگاه و منافع خویش، به رد یا تأیید آن پرداختهاند. هـم در میـان حوزویـان و هـم غیرحوزویـان، افـراد و جریاناتی هستند که با ورود روحانی به عرصه سیاست مخالفت مـیکننـد. بـهرغم وجـود نظـرات موافق و مخالف، به نظر میرسد امروزه فضای غالب در میان طلاب و روحانیـان فضـای ورود بـه عالم سیاست و تعامل با آن است (فلاح، .(1388

امام خمینی بهرغم مخالفت اولیـه بـا حضـور روحانیـت در مناصـب اجرایـی، بـه صـراحت، اظهار داشتند:

من از اول ; در مصاحبههایی که کردم، ; این کلمه را گفتهام که روحانیون شغلشان یـک شغل بالاتر از این مسائل اجرایی است و چنانچه اسلام پیروز بشود، روحـانیون مـیرونـد سراغ شغلهای خودشان. لکن وقتی که ما آمدیم و وارد در معرکه شدیم، دیدیم کـه اگـر روحانیون را بگوییم همه بروید سراغ مسجدتان، این کشور به حلقوم آمریکا یـا شـوروی میرود (موسوی خمینی، 1379، ج 16، ص.(350-349

49 ، سال ششم، شماره دوم، پاییز و زمستان 3931

بنابراین، امام راحل در مواضع بعدی، ضمن تأکید بر پیوند دین و سیاست، به صراحت، بـا تکلیـف دانستن حضور روحانیت در عرصههای گوناگون سیاسی، آنها را با ایـن سـخنان، بـه ورود در ایـن عرصه فرامیخواندند:

روحانیون و علما و طلاب باید کارهای قضایی و اجرایی را برای خود یک امر مقـدس و یـک ارزش الهی بدانند و برای خود شخصیت و امتیاز قایل شوند که در حوزه ننشستهاند، بلکه بـرای اجرای حکم خدا، راحتی حوزه را رها کرده و مشغول به کارهای حکومت اسلامی شدهانـد. ;

ما اگر امروز به نظام خدمت نکنیم و استقبال بیسابقه مردم از روحانیت را نادیده بگیریم، هرگـز فرصت و شرایط بهتر از این نخواهیم داشت (همان، ج 1، ص.(292

در تحقیق حاضر، با مبنا قرار دادن دیدگاه آیـتاالله خامنـهای در بـاب »مناسـبات حـوزه علمیـه و نظـام اسلامی« و نیز دیدگاه امام خمینی در خصوص »حضـور روحانیـت در عرصـه سیاسـت«، گویـههـای پرسشنامه طراحی، و ارزیابی طلاب از گویههای مذکور بررسی شده است.

روش تحقیق

این تحقیق با استفاده از روش »پیمایشی« اجرا شده است. جمعیت آماری شامل طلاب (خواهر و بـرادر) سطح دو و بالاتر حوزههای علمیه قم است. حجم نمونه آماری 650 نفر است که با عنایت به پراکنـدگی جمعیت آماری در مراکز گوناگون حوزوی (فیضیه، جامعهالزهرا، و مدارس علمیـه و حتـی شـهرکهـا)، برای انتخاب نمونه آماری، از روش نمونهگیری ترکیبی (طبقهای ـ میدانی) استفاده شده است. اطلاعـات مورد نیاز تحقیق با استفاده از پرسشنامه محقـقسـاخته گـردآوری شـده اسـت. بـرای سـنجش اعتبـار پرسشنامه، از روش »اعتبار محتوا« استفاده شده است؛ به این معنا که هـم در طراحـی و هـم ارزیـابی و اصلاح پرسشنامه از محققان و کارشناسان متعدد استفاده شده است. برای سنجش پایـایی سـؤالات نیـز از فن »آلفای کرونباخ« استفاده شد. در مجموع، نتایج بهدست آمده از محاسبه آلفـا 75) درصـد) نشـانگر همسازی درونینسبتاً بالای گویهها با یکدیگر است. در پایان نیز دادههای به دست آمده از پرسـشنامـه با استفاده از نرمافرار «Spss» پردازش و تحلیل شد.